Tijdspoor

Monument voor het Industrieel Smalspoormuseum in Erica waarin ijstijd, veen en smalspoor een beeldende synthese vormen. Onthult op 25 augustus 2012 door wethouder Henk Jumelet van de gemeente Emmen.

In 1850 werd door enkele Amsterdammers een maatschappij opgericht met als doel, de veengebieden in het zuiden van de gemeente Emmen te ontginnen. Men kocht 2000 ha veengebied aan, nadien het Amsterdamscheveld genoemd. In 1909 werd deze Drentsche landontginning Mij. overgenomen door de Griendtsveen Maatschappij, evenals het dorp Griendtsveen in de Limburgse Peel genoemd naar de familie V an der Griendt, die daar in 1885 de vervening en de productie van turfstrooisel ter hand had genomen. Een uitgebreid smalspoornet werd aangelegd, voor het vervoer van grondstof naar de turfstrooiselfabrieken. De zachte ondergrond maakte het gebruik van lichte locomotieven, wagons en rails nodig. Met een spoorwijdte van 90 cm en een lengte van 18 km liep de lijn van het kantoor en de werkplaats aan de Peelstraat tot aan haar vervening bij Schöningsdorf vlak over de Duitse grens. Vanaf deze lijn liepen diverse aftakkingen het veen in. Op 30 maart 1983 was de laatste rit op de Griendtsveen lijn wegens de beëindiging van de activiteiten van de turfstrooiselfabrieken. De verveningsactiviteiten in Duitsland werden echter voortgezet. In 1984 werd 6 ha fabrieksterrein op een restant hoogveen, met daarop aanwezige veldspooractiviteiten in erfpacht uitgegeven aan de Noord Nederlandse Museum Spoorbaan.

Een enthousiaste groep vrijwilligers runt nu het museum, onderhoudt ook de enkele antieke locks en spoor, rijdt mensen het terrein rond in de treinen en vertelt de bezoekers over de geschiedenis, het veen en de fijnfabrieken. Het gebied is een oase van rust met unieke natuur, kinderen kunnen een loc leren besturen en zo is er ook in het museum een hoop te zien en te leren.
Deze inspirerende omgeving en de mensen die er werken en hebben gewerkt verdienen een monument.
Ik maakte dit monument van ijstijd, veen en smalspoor. Tijdens de openingstijden van het museum in week 29 tot en met 33 van 2012 realiseerde ik het kunstwerk ter plaatse.
Op zaterdag 25 augustus onthult wethouder Henk Jumelet (CDA) van de gemeente Emmen het monument.
Materialen: bielzen, rails verzinkt door Zincoat, kunsthars veen, veen, zwerfkeien graniet, houtsnippers

Mede mogelijk gemaakt door:
Het Industrieel Smalspoor museum, Zincoat, Griendtsveen holding, Drukkerij Hemel, Berkhout Fotografie, Jan Lautenbach

Tijdspoor

Getrokken uit de oude veenderij
verheft zich een tijdspoor
van veen, staal en steen
tot in de lucht

Twaalfduizend kilo’s sterrentijd
spelen een lijnenspel
met de kwetsbare samenhang
tussen mens en natuur

Ingebed in de ijverige handen
van vriendelijke vrijwilligers
trekt het harde staal
een spoor door het Amsterdamse Veld

De rails tekenen lijnen
voor de eigenwijze lok
in stoere sukkeldraf
als in vroeger jaren

De beitel sloeg de wonden vlak
en sprak met de zwervende keien
waarin na noeste arbeid
zich een kunstwerk neer kon vlijen

Door Mart Brok© 2012